Asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej – uwagi na tle Postulatów Komisji Unii Metropolii Polskich ds. Społecznych dot. asystentów rodziny i koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej

Komisja Unii Metropolii Polskich ds. Społecznych zgłosiła postulaty zrównania uprawnień asystentów rodziny i koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej z uprawnieniami pracowników socjalnych. Zmiany te mają zapewnić poprawę sytuacji w systemie pomocy społecznej w Polsce, dzięki dostępowi do lepszych warunków pracy, dodatkowych urlopów, wsparcia psychologicznego i innych przywilejów, a także do systemu awansu zawodowego. Tłumaczymy w komentarzu eksperta.

Wsparcie dla rodzin biologicznych z problemami opiekuńczo-wychowawczymi oraz rodzin zastępczych – pozostaje celem, który przyświeca ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Niskie kompetencje wychowawcze, nieumiejętność prowadzenia gospodarstwa domowego, prawidłowego odczytywania potrzeb dziecka oraz opieki, to tylko niektóre z problemów, z którymi zmagają się dorośli opiekunowie.

W celu otoczenia szczególną troską dzieci, które są zagrożone niekorzystnymi zjawiskami społecznymi i psychologicznymi, a w konsekwencji wykluczeniem społecznym w wyniku różnorakich deficytów, z którymi zmagają się ich opiekunowie, konieczne jest udzielenie specjalistycznego wsparcia, adekwatnego do  zdiagnozowanych w środowisku potrzeb. Troska o harmonijny rozwój, zapewnienie prawidłowego środowiska rodzinnego oraz wychowania w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia, stanowią podstawowe wartości, które należy chronić, przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami.

W tym miejscu z pomocą przychodzą  asystenci rodziny oraz koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej.

Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym jest wynikiem zarzutów Kredytobiorców co do sprawozdania rachunkowego Syndyka Mast Upadłości złożonego za okres od lutego do kwietnia 2024 roku.

Wdrożenie w praktykę postulatów UMP nie uczyni rewolucji w systemie opieki społecznej nad rodzinami, ale z naszej praktyki jest to jednoznacznie krok w dobrą stronę. Dlaczego? Wyjaśniamy.

KIM JEST ASYSTENT RODZINY – definicja i zadania

Asystent rodziny to osoba, która przez pewien czas wpiera rodzinę w wychowaniu oraz opiece nad dzieckiem, tak aby w przyszłości „asystowana rodzina” samodzielnie mogła pokonywać trudności życia codziennego. Główną formą jego pracy powinno być „towarzyszenie”, które w odróżnieniu od dyrektywnego przydzielania zadań lub wyręczania polega na obecności oraz służeniu wsparciem. Celem pracy asystenta rodziny jest osiągnięcie przez rodzinę podstawowego poziomu stabilności życiowej, która umożliwi jej wychowywanie dzieci oraz niedopuszczenie do rozerwania więzi z rodzicami biologicznymi. Warto wskazać, że praca asystenta z rodziną nie ustaje nawet w przypadku czasowego umieszczenia przez sąd dziecka poza rodziną biologiczną. Wówczas zadaniem asystenta staje się nie tylko praca z rodziną w miejscu zamieszkania, ale również współpraca z rodziną spokrewnioną lub koordynatorem powiatowym, odpowiedzialnym za dziecko umieszczone w instytucji sprawującej pieczę zastępczą, będącej w gestii powiatu, oraz z sądem. Powinien on aktywnie uczestniczyć we wszystkich działaniach zmierzających do powrotu dziecka do rodziny.[1]

KIM JEST KOORDYNATOR RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ – definicja i zadania

Podobną rolę w systemie wspierania rodziny i pieczy zastępczej pełni koordynator rodzinnej pieczy zastępczej. Do zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej należy m.in.  udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka, przygotowywanie planu pomocy dziecku, udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej, zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej. To właśnie koordynator pomaga osobom sprawującym  pieczę  zastępczą  w wypełnianiu ich codziennej niełatwej misji wychowywania dzieci powierzonych im przez sąd rodzinny.

Postulaty Komisji Unii Metropolii Polskich ds. Społecznych dot. asystentów rodziny i koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej

Komisja Unii Metropolii Polskich dostrzegła konieczność zrównania uprawnień asystentów rodziny i koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej z uprawnieniami pracowników socjalnych. Pracownicy socjalni stanowią grupę zawodową, której głównym zadaniem jest praca socjalna i pomoc osobom w przezwyciężaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Ich zadania i status określa  Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej. W związku z pełnioną funkcją podlegają szczególnej ochronie, natomiast za pracę socjalną „w terenie” korzystają również z wielu przywilejów m.in. dodatkowy urlop wypoczynkowy i tzw. dodatek terenowy.

Zarówno pracownicy socjalni, jak i asystenci rodziny oraz koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej na co dzień wykonują swoje obowiązki w bezpośrednim kontakcie z osobami wymagającymi różnego typu wsparcia, zwykle „w środowisku”, tzn. w miejscu zamieszkania tych osób. Jednak ich status oraz uprawnienia, różnią się zdecydowanie na korzyść pracowników socjalnych. Wydaje się, że niniejsze rozróżnienie jest niczym nieuzasadnione, bowiem zarówno pracownik socjalny, jak i asystent rodziny oraz koordynator rodzinnej pieczy zastępczej pracują w dużym obciążeniu psychicznym oraz w narażeniu na przemoc. Zdaniem ekspertów Unii Metropolii Polskich „brak więc podstaw aksjologicznych do różnicowania statusu i uprawnień tych grup zawodowych”.

W celu zrównania uprawnień Komisja Unii Metropolii Polskich zaproponowała, aby asystentom rodziny oraz koordynatorom rodzinnej pieczy zastępczej, przysługiwały analogiczne prawa jak pracownikom socjalnym. W tym zakresie chodzi m.in. o

• zagwarantowanie pomocy psychologicznej  (w przypadku wystąpienia sytuacji bezpośrednio zagrażających  życiu lub zdrowiu w związku z wykonywanymi czynnościami służbowymi),
• prawo do szkoleń podnoszących poziom bezpieczeństwa osobistego podczas wykonywanych czynności,
• prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego (co 2 lata) w wymiarze 10 dni roboczych.

Ponadto, zdaniem ekspertów asystenci oraz koordynatorzy rodziny powinni otrzymywać tzw. dodatek terenowy, tj. comiesięczny dodatek do wynagrodzenia w wysokości 400 zł. Ponadto postulatem Komisji Unii Metropolii Polskich pozostaje ochrona prawna asystentów oraz koordynatorów rodziny przewidziana dla funkcjonariuszy publicznych. Komisja Unii Metropolii Polskich wskazuje również na konieczność zmian w zakresie awansu zawodowego, tak aby zbliżyć je do ścieżki awansu zawodowego pracownika socjalnego.

Postulaty Komisji Unii Metropolii Polskich odbiły się szerokim echem, również nie zabrakło słów krytyki, chociażby w zakresie kosztów finansowych proponowanych zmian, które nie zostały wskazane przez Komisje Unii Metropolii Polskich oraz podmiotu, który będzie obowiązany powyższe zmiany sfinansować.

O ważkości postulowanych zmian pisze w powyższym komentarzu Natalia Andrysiak, aplikant radcowski w Kancelarii Sobota Jachira.  

[1] Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Komentarz, Barbara Królak, Marek Rączka