Przedawnienie roszczeń z końcem roku kalendarzowego. Czasu na wytoczenie powództwa jest coraz mniej.

Autor: Anita Sagan, aplikantka radcowska

Zbliża się koniec roku kalendarzowego, a wraz z nim upłynie również termin przedawnienia wielu roszczeń majątkowych. Z uwagi na powyższe przypominamy o konieczności podjęcia działań w odpowiednim terminie, tak aby nie utracić możliwości dochodzenia i skutecznego wyegzekwowania przysługujących firmie wierzytelności.

Istota przedawnienia

Przedawnienie roszczeń powoduje, że po upływie tzw. „terminu przedawnienia”, którego długość określa ustawa, podmiot, przeciwko któremu kierowane jest roszczenie może uchylić się od jego uregulowania, a wierzyciel może stracić uprawnienie do jego dochodzenia na drodze sądowej. Aby do tego nie dopuścić konieczne jest podjęcie odpowiednich kroków prawnych, o czym więcej poniżej.

Termin przedawnienia

Terminy przedawnienia są różne w zależności od rodzaju stosunku prawnego, z którego wywodzone jest roszczenie. Jednak wszystkie terminy przedawnienia mają jedną cechę wspólną – ich długość nie może być przedłużana ani skracana. To oznacza, że strony w umowie nie mogą ustalić innego terminu przedawnienia, niż ten wynikający z ustawy. Wyróżnia się ogólny (podstawowy) termin przedawnienia roszczeń majątkowych wynoszący sześć lat, który obowiązuje od 9 lipca 2018 r. Wcześniejszy, obowiązujący przed nowelizacją przepisów, był dłuższy, bo wynosił dziesięć lat. Ponadto przewidziany jest trzyletni okres przedawnienia dla roszczeń okresowych (np. roszczeń o zapłatę czynszu najmu, roszczeń odsetkowych czy rentowych) oraz dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Od wyżej wskazanych ogólnych terminów przedawnienia ustawa przewiduje jednak szereg wyjątków, m.in.:

• dla roszczeń z umowy sprzedaży (np. z powodu wadliwości towaru) – obowiązuje termin dwóch lat od dnia wydania rzeczy;
• dla roszczeń z umów o dzieło – termin przedawnienia wynosi dwa lata, począwszy od daty oddania dzieła;
• dla roszczeń z tytułu tzw. „czynu niedozwolonego” (np. w przypadku zawinionego uszkodzenia czyjejś rzeczy lub naruszenia czyjegoś zdrowia) – termin przedawnienia wynosi trzy lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia.

Należy mieć na względzie, że największa część roszczeń przedawnia się 31 grudnia każdego roku kalendarzowego, ponieważ koniec terminu przedawnienia zawsze przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, wówczas termin przedawnienia nie ulega przedłużeniu do końca roku kalendarzowego.

Jakie działania należy podjąć, aby nie utracić prawa do skutecznego dochodzenia roszczeń?

Najskuteczniejszym działaniem wierzyciela jest wytoczenie powództwa w sądzie powszechnym. Wówczas bieg terminu przedawnienia ulega przerwaniu, co oznacza, że po ustaniu przyczyny przerwania termin biegnie na nowo. W takim przypadku, przy wydaniu przez sąd wyroku zgodnego z żądaniem, jeżeli dłużnik w dalszym ciągu będzie uchylał się od dobrowolnej realizacji wyroku, wierzyciel będzie uprawniony do skierowania sprawy do egzekucji komorniczej. Innym sposobem na przerwanie biegu przedawnienia jest zgłoszenie roszczenia do sądu polubownego lub uznanie roszczenia przez dłużnika, jednak są to rozwiązania rzadziej wybierane. Ostatnie tygodnie roku stanowią idealny czas na uporządkowanie informacji o przysługujących przedsiębiorcom roszczeniach i dokonanie weryfikacji terminu ich przedawnienia. Jest to niezbędne, aby zapobiec bezpowrotnej utracie możliwości skutecznego dochodzenia zwrotu przysługujących firmie roszczeń. W razie wystąpienia wątpliwości warto skorzystać z pomocy prawnika.