Odprawa po zwolnieniu pracownika – kiedy przysługuje i w jakiej wysokości?

Rozwiązanie stosunku pracy jest częstym wyzwaniem, przed którym stają pracodawcy.

Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. 2024 poz. 61) precyzyjnie określa, kiedy oraz w jakiej wysokości pracodawca jest zobowiązany do wypłaty odprawy. W artykule przedstawiamy szczegóły dotyczące wypłaty odprawy zarówno w przypadku zwolnień grupowych, jak i indywidualnych. Przedstawimy również dwa przykłady, które pozwolą lepiej zrozumieć, kiedy odprawa przysługuje i jak jest obliczana.

Kiedy odprawa przysługuje?

Przepisy dotyczące odprawy po zwolnieniu pracownika mają zastosowanie tylko w przypadku, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Jeśli zatrudniasz mniej niż 20 osób, odprawa nie przysługuje, nawet jeśli zwolnienie dotyczy przyczyn niedotyczących pracownika. W przypadku większych firm obowiązują szczególne zasady, które zależą od liczby zwalnianych pracowników oraz przyczyn ich zwolnienia.

Zwolnienia grupowe i indywidualne

Zwolnienia grupowe obejmują zwolnienia, które dotyczą określonej liczby pracowników w krótkim okresie. Z kolei zwolnienia indywidualne dotyczą tylko pojedynczych pracowników, ale także mogą wiązać się z wypłatą odprawy, jeśli zachowane są odpowiednie warunki.

Zwolnienie grupowe

W przypadku zwolnień grupowych odprawa przysługuje pracownikowi, jeśli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolniono co najmniej:

• 10 pracowników (gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników),
• 10% pracowników (gdy pracodawca zatrudnia od 100 do 300 pracowników),
• 30 pracowników (gdy pracodawca zatrudnia 300 lub więcej pracowników).

Z kolei zwolnienia indywidualne mogą również prowadzić do wypłaty odprawy, pod warunkiem, że przyczyna rozwiązania stosunku pracy nie dotyczy pracownika, czyli jest związana z sytuacjami, które leżą po stronie pracodawcy (np. zmiana struktury organizacyjnej firmy, likwidacja stanowiska pracy).

Krok po kroku – jak ustalić, kiedy odprawa przysługuje?

Aby dokładnie ustalić, czy pracownikowi przysługuje odprawa oraz w jakiej wysokości, warto przejść przez kilka kluczowych etapów:

1. Czy zatrudniasz co najmniej 20 pracowników? Jeśli odpowiedź brzmi „nie”, przepisy ustawy nie mają zastosowania i odprawa nie przysługuje.

2. Czy rozwiązanie stosunku pracy odbywa się z przyczyn niedotyczących pracownika? Odprawa przysługuje tylko wtedy, gdy przyczyna zwolnienia jest związana z sytuacjami, które leżą po stronie pracodawcy.

3. Jak długo pracownik był zatrudniony? Wysokość odprawy zależy od stażu pracy:

• o mniej niż 2 lata – odprawa wynosi 1-miesięczne wynagrodzenie;
• o 2–8 lat – odprawa wynosi 2-miesięczne wynagrodzenie;
• o ponad 8 lat – odprawa wynosi 3-miesięczne wynagrodzenie.

4. Czy odprawa nie przekracza 15-krotności minimalnego wynagrodzenia? Odprawa nie może przekroczyć kwoty 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Przykład 1: Zwolnienie grupowe w firmie zatrudniającej 150 pracowników

Firma zatrudniająca 150 pracowników przeprowadza restrukturyzację, w wyniku której dochodzi do zwolnienia 20 osób. Ponieważ liczba zwolnionych pracowników (20 osób) stanowi co najmniej 10 % całkowitej liczby pracowników, mamy do czynienia ze zwolnieniem grupowym.

• Krok 1: Firma zatrudnia więcej niż 20 pracowników, więc przepisy ustawy mają zastosowanie.
• Krok 2: Zwolnienie dotyczy co najmniej 10 % pracowników, więc jest to zwolnienie grupowe.
• Krok 3: Przyczyna zwolnienia (np. reorganizacja firmy) jest związana z sytuacjami, które leżą po stronie pracodawcy, więc odprawa przysługuje.
• Krok 4: Pracownik, który przepracował 4 lata, ma prawo do odprawy w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia.

Jeśli wynagrodzenie pracownika jest wysokie i odprawa przekracza limit (15-krotności minimalnego wynagrodzenia), to wysokość odprawy zostanie dostosowana do tego limitu.

Przykład 2: Zwolnienie indywidualne w firmie zatrudniającej 25 pracowników

W firmie zatrudniającej 25 pracowników pracodawca decyduje się na zwolnienie jednego z pracowników z powodu likwidacji stanowiska pracy (przyczyna niedotycząca pracownika). Zwolnienie to ma charakter indywidualny, ponieważ dotyczy tylko jednej osoby.

• Krok 1: Firma zatrudnia 25 pracowników, więc przepisy ustawy mają zastosowanie.
• Krok 2: Zwolnienie wynika z przyczyn organizacyjnych, leżących po stronie pracodawcy (likwidacja stanowiska pracy).
• Krok 3: Pracownik, który przepracował 4 lata w firmie, ma prawo do odprawy w wysokości 2-miesięcznego wynagrodzenia.

Podsumowanie

Zrozumienie zasad wypłaty odprawy po zwolnieniu pracownika jest kluczowe dla każdego pracodawcy. Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia ze zwolnieniem grupowym, czy indywidualnym, warto przeanalizować, czy spełnione są warunki do wypłaty odprawy i w jakiej wysokości powinna być ona wypłacona. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z prawnikiem, który pomoże prawidłowo obliczyć odprawę i zapewnić zgodność z przepisami prawa.

Artykuł autorstwa: apl. adw. Patryk Janczewski

W razie pytań, a także pomysłów tematów na kolejne wydania Newsletter’a zapraszamy do kontaktu:

kontakt@sobotajachira.pl