71 737 37 22
biuro@sobotajachira.pl
Termin „kaucji” jest znany zapewne każdemu, kto śledzi filmy lub serialne kryminalne. W realnym życiu również istnieje taka instytucja prawna, choć jej oficjalna nazwa jest nieco inna. Poręczenie majątkowe, bo o nim mowa, to jeden ze stosowanych środków zapobiegawczych w postępowaniu karnym wobec podejrzanego lub oskarżonego. Co warto o nim wiedzieć? Kto go udziela? W jakich sytuacjach? Wyjaśniamy!
Poręczenie majątkowe – definicja
Poręczenie majątkowe definiuje Kodeks postępowania karnego, a konkretnie rozdział 28 i zawarte w nim artykuły 257, 266-270 oraz 283. Instytucja ta polega na nałożeniu na osobę oskarżoną lub podejrzaną obowiązku złożenia określonej kwoty pieniędzy, papierów wartościowych lub obciążeniu jego majątku zastawem bądź hipoteką. Wszystko po to, by zapewnić właściwy (w rozumieniu niezakłócony) tok prowadzenia postępowania sądowego. Poręczenie majątkowe w określonych sytuacjach stanowi alternatywę dla tymczasowego aresztowania. Ma na celu zmotywować oskarżonego lub podejrzanego do współpracy z organami ścigania i nieutrudniania śledztwa. Jeśli bowiem dana osoba, wobec której zastosowano tego typu środek zapobiegawczy, dopuści się czynu, który skomplikuje rozwiązane danej sprawy, wówczas wartości złożone w ramach poręczenia przepadają (na rzecz Skarbu Państwa, z dodatkowym skutkiem, że pokrzywdzony ma na nich pierwszeństwo, w zakresie zaspokojenia własnych roszczeń wynikających z przestępstwa, z zastrzeżeniem braku możliwości pokrycia szkody w inny sposób). Oprócz tego tzw. kaucja stanowi zabezpieczenie przed ewentualną ucieczką oskarżonego/podejrzanego.
Kaucja i poręczenie majątkowe – czy to pojęcia tożsame?
Tak, choć trzeba zaznaczyć, że termin „kaucja” jest potoczny. Nie występuje on w żadnym miejscu w obowiązujących przepisach prawa karnego. Oficjalną nazwą omawianego środka zapobiegawczego jest właśnie określenie „poręczenie majątkowe”.
Kto decyduje o skorzystaniu z poręczenia majątkowego? Jak ustala się jego wysokość?
Poręczenie majątkowe nakłada na oskarżonego lub podejrzanego prokurator (w postępowaniu przygotowawczym) bądź sąd (w postępowaniu jurysdykcyjnym). Wysokość środka zapobiegawczego ustalana jest natomiast indywidualnie, w zależności od danego przypadku. Pod uwagę zawsze bierze się to, jaka kwota pieniężna będzie na tyle dużym obciążeniem dla konkretnej osoby, by ewentualna utrata tych środków po utrudnianiu śledztwa była materialnie dotkliwa. Jednocześnie musi być to wartość dla oskarżonego/podejrzanego osiągalna. Podanie bowiem kwoty zaporowej w żaden sposób nie zachęci danej osoby do skorzystania z takiego środka zapobiegawczego.
Duże znaczenie ma także charakter popełnionego czynu. W przypadku najcięższych przestępstw, tego rodzaju instytucja nie jest zwykle stosowana, gdyż przy nawet wyjątkowo wysokich kwotach kaucji istnieje ryzyko ucieczki przed ewentualnym trafieniem do aresztu, a finalnie więzienia.
Sprawdź: Co grozi za posiadanie narkotyków?
Jak wpłacić poręczenie majątkowe?
Jeśli pojawiła się możliwość uniknięcia aresztu na rzecz uiszczenia poręczenia majątkowego, to określoną kwotę może uiścić oskarżony/podejrzany bądź jakakolwiek inna osoba. W tym drugim przypadku poręczyciel jest zawiadamiany o każdorazowym wezwaniu osoby, której dotyczy cała sprawa, do stawiennictwa. Taka praktyka ma na celu wpłynąć na oskarżonego/podejrzanego do współpracy z organami ścigania.
Poręczenie majątkowe, jeśli występuje w postaci środków pieniężnych, wpłaca się na konto bankowe sądu, który zajmuje się sprawą lub składa do depozytu tego sądu. Dla potwierdzenia uiszczenia tzw. kaucji potrzebny będzie dowód zapłaty. Zawsze należy go zachować i przedstawić w sądowym sekretariacie, gdzie sporządza się protokół przyjęcia poręczenia. Dokument ten musi zostać podpisany przez oskarżonego/podejrzanego oraz przez wyznaczonego do sprawy sędziego.
Uwaga! Ogromne znaczenie ma źródło pochodzenia środków przeznaczone na poręczenie majątkowe. W czerwcu 2021 roku doszło do nowelizacji prawa karnego, na mocy której prokurator otrzymał wgląd do tego, skąd pochodzą środki uiszczone w ramach kaucji. Pieniądze te nie powinny pochodzić z pożyczek i darowizn. Kwotą tą powinna dysponować od samego początku osoba, która poręczenie wpłaciła.
Czy poręczenie majątkowe można odzyskać?
Wiemy już, że poręczenie majątkowe można stracić, gdy dopuści się mataczenia w śledztwie i utrudnianiu pracy organom ścigania. Czy jednak pieniądze przeznaczone na kaucję można odzyskać? Art. 269 Kodeksu postępowania karnego jasno wskazuje, że poręczenie majątkowe zostaje zwrócone, gdy zastosuje się inny środek zapobiegawczy, gdy przyjmie się nowe poręczenie lub gdy odstąpi od jego wykonania. Tak jak przy ustalaniu wysokości kaucji – wiele zależy od indywidualnych uwarunkowań danego przypadku. W teorii jednak poręczenie majątkowe jest jak najbardziej do odzyskania.
Materiał dotyczy zagadnienia z zakresu prawa karnego. Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej, zgłoś się do nas.
Kancelaria prawna Sobota Jachira – Radca prawny Wrocław
Zobacz także: Odszkodowanie za niesłuszne zatrzymanie – co warto wiedzieć?
Aktualności
