Tajemnica przedsiębiorstwa – czym jest? Co grozi za jej wyjawienie?

Tajemnica przedsiębiorstwa to termin prawniczy, który ma bezpośredni związek z ochroną informacji poufnych danej firmy. Od nich może bowiem często zależeć sukces prowadzonego biznesu, szczególnie gdy mowa jest o wiedzy czy danych mających ogromną wartość gospodarczą. Tajemnica przedsiębiorstwa jest specjalną instytucją obowiązującą w polskim systemie legislacyjnym, pomagającą zabezpieczyć tego rodzaju informacje i ubezpieczyć się na wypadek wycieku tego rodzaju wiedzy do podmiotów niepowołanych do jej posiadania.

Czym jest tajemnica przedsiębiorstwa?

Tajemnica przedsiębiorstwa została zdefiniowana w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Rozumie się przez nią szereg informacji technicznych, organizacyjnych przedsiębiorstwa lub innych informacji o wartości gospodarczej, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.

Są więc to wszelkie dane, objęte szczególną ochroną poufności, nieznane szerszemu gronu osób, mające dla danego biznesu czy branży wartość gospodarczą. Co ważne – aby były one uznane za tajemnicę przedsiębiorstwa, muszą być jasno określone jako tajne.

Jednocześnie warto wyjaśnić sobie, czym jest wspomniana już wartość gospodarcza. Najprościej ująć ją jako czynnik, który ma realne szanse przyczynić się do lepszego, skuteczniejszego i efektywniejszego działania przedsiębiorstwa. Jeśli konkretne dane mogą faktycznie przyczynić się do osiągania przez firmę lepszych wyników i tym samym przełoży się to na wyższe zyski, wówczas tego rodzaju informacje mają jak najbardziej sporą wartością z punktu widzenia gospodarczego.

Co może stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa?

Przede wszystkim, nie każda informacja dotycząca działania przedsiębiorstwa musi być od razu jego tajemnicą. Takie miano przysługuje tylko danym jasno określonym wewnętrznie jako tajne, a sam przedsiębiorca powinien dołożyć wszelkich starań, by je odpowiednio zabezpieczyć przed ewentualnym wyciekiem.

Ponadto tajemnicą przedsiębiorstwa mogą być jedynie te informacje, które spełniają wszystkie przesłanki zawarte w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Mowa tu więc o kwestiach technicznych, technologicznych czy organizacyjnych firmy. Jak zostało to wyraźnie wskazane w definicji pojęcia – nie mogą to być wiadomości powszechnie znane, a także takie, do których łatwy dostęp mogą mieć osoby nieuprawnione do posiadania tego rodzaju wiedzy.

Tajemnica przedsiębiorstwa musi być informacją o faktycznie dużej wartości dla funkcjonowania danego biznesu. Jej wyjawienie ma dać podstawy do tego, by sądzić, że doprowadzi co najmniej do zachwiania stabilnej sytuacji firmy i zagrozi do zanotowania przez nią poważnych strat.

Co na pewno nie jest tajemnicą przedsiębiorstwa?

Informacje powszechnie znane i dostępne, jak chociażby dane widniejące w różnego rodzaju rejestrach publicznych. Niektóre dokumenty, takie jak faktury, również nie mogą być objęte tego rodzaju ochroną. Trzeba pamiętać, że wiele też zależy od indywidualnej sytuacji przedsiębiorstwa, jego profilu działalności czy charakteru dokonywanych transakcji. W poszczególnych przypadkach niektóre elementy funkcjonowania firmy, pozornie nieistotne i bezwartościowe (np. metody pracy) faktycznie będą mieć ogromną znaczenie rynkowe i tego rodzaju wiedza nie powinna nigdy trafić w niepowołane ręce.

Powtórzyć należy – aby informacja mogła być uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa, musi mieć realnie dużą wartość gospodarczą dla branży lub samego biznesu i jednocześnie nie może być informacją ogólnodostępną.

Jak zastrzec tajemnicę przedsiębiorstwa?

Powołanie tajemnicy przedsiębiorstwa w firmie jest procesem złożonym i wielopoziomowym. Nie finalizuje się go jedną czynnością prawną. To tak naprawdę szereg działań biznesu mających na celu zadbanie o poufność niektórych danych. W pierwszej kolejności należy dokonać selekcji informacji, jakie powinny być objęte klauzulą tajności. Następnie trzeba odpowiednio zadbać o ich bezpieczeństwo, nie tylko pod względem prawnym, ale też czysto fizycznym czy technologicznym. Mówiąc wprost – należy zrobić wszystko, by tego rodzaju wiedza nie mogła być łatwo przechwycona przez osoby trzecie. W umowach z pracownikami czy współpracownikami powinny znaleźć się odpowiednie zapisy o poufności poszczególnych informacji. Podpisując takie dokumenty, osoby zatrudnione deklarują się do przestrzegania tajemnicy. Warto też starannie dobierać współpracowników i ze szczególną uwagą oceniać ich potencjał pod kątem ewentualnych problemów z możliwym wyjawieniem niektórych cennych dla firmy danych.

Złamanie tajemnicy przedsiębiorstwa

Osoby, które podpisując umowę z firmą, zadeklarowały się do przestrzegania tajemnicy przedsiębiorstwa, zobligowane są do nieujawniania poufnych danych firmy. Okres, w jakim podmioty te muszą przestrzegać tego zapisu, powinna określać konkretna klauzula wspomnianego wyżej dokumentu (zwykle jest to okres kilku lat).

Za złamanie tajemnicy przedsiębiorstwa uważa się przekazanie poufnych informacji osobie trzeciej lub wykorzystanie tajemnicy w działalności gospodarczej w celu przejęcia klientów.

Złamanie tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi czyn nieuczciwej konkurencji. W takiej sytuacji właściciel poszkodowanej firmy może m.in. żądać zaniechania niedozwolonych działań, usunięcia skutków takiego postępowania, naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, wydania oświadczenia o odpowiedniej treści oraz formie, a nawet zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Złamanie tajemnicy przedsiębiorstwa podlega też pociągnięciu winnego do odpowiedzialności karnej. Konsekwencje czynu zależne są od różnych czynników, w tym od tego, kto dokonał ujawnienia poufnych informacji, komu, jakie były to dane i do czego czyn ten doprowadził. Ogólnie rzecz ujmując, za ujawnienie tajemnicy innej osobie lub za wykorzystanie informacji wchodzącej w skład tajemnicy przedsiębiorstwa we własnej działalności gospodarczej, jeżeli wyrządza to poważną szkodę uprawnionemu do tajemnicy, grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do dwóch lat.