Wyłudzenie kredytu – na czym polega to przestępstwo? Co za nie grozi?

Wyłudzenie kredytu to oszustwo, które mimo ciągłego uszczelniania systemu udzielania różnego rodzaju pożyczek i podobnych do nich produktów finansowych, wciąż ma się w naszym kraju całkiem dobrze. Wbrew pozorom, może ono dotyczyć każdego z nas i wiązać się z naprawdę nieprzyjemnymi konsekwencjami. Czym z definicji jest wyłudzenie kredytu? Na czym polega? Jaką karę przewiduje za to przestępstwo obowiązujące prawo?

Wyłudzenie kredytu definiuje artykuł 297 Kodeksu karnego. Zgodnie z jego zapisami:

1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

2. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu wsparcia finansowego lub instrumentu płatniczego, określonych w § 1, zrezygnował z dotacji lub zamówienia publicznego albo zaspokoił roszczenia pokrzywdzonego.

3. Tej samej karze podlega, kto wbrew ciążącemu obowiązkowi, nie powiadamia właściwego podmiotu o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie wysokości udzielonego wsparcia finansowego, określonego w § 1, lub zamówienia publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z instrumentu płatniczego.

Uproszczając – wyłudzeniem kredytu określa się oszustwo finansowe, które polega na uzyskaniu kredytu, pożyczki lub innego podobnego produktu pieniężnego na podstawie nieprawdziwych, fałszywych dokumentów oraz poświadczeń, zakłamujących faktyczną sytuację finansową osoby starającej się o takie finansowanie i przedstawiających jej zdolność do spłaty zobowiązania w zbyt pozytywnym (w porównaniu do rzeczywistości) świetle.

Wyłudzenie kredytu – przykłady

Wyłudzenie kredytu może przybrać różną formę. Przede wszystkim polega ono na przedstawieniu instytucji udzielającej kredytów fałszywych dokumentów, zarówno tych dotyczących tożsamości, jak i pism obrazujących aktualny status zatrudnienia czy uzyskiwanych dochodów. Wszystko oczywiście po to, by w oczach kredytodawcy być możliwie najbardziej wiarygodnym i godnym zaufania klientem i by uzyskać jak najlepszą zdolność kredytową.

Nie tylko przedstawianie dokumentów podrobionych lub przerobionych jest formą wyłudzenia kredytu. Również zatajanie niektórych faktów, podanie niepełnych informacji (np. na temat liczby posiadanych dzieci), przekładanie nierzetelnych pisemnych oświadczeń itd. – to także będzie kwalifikować się pod oszustwo kredytowe.

Co ważne – wyłudzenie kredytu nie następuje tylko w przypadku uzyskania finansowania. Sama próba zdobycia pieniędzy np. z banku poprzez przedstawienie fałszywego obrazu swojej sytuacji materialnej czy posługiwanie się podrobionymi czy przerobionymi dokumentami będzie już kwalifikowane jako oszustwo kredytowe.

Warto podkreślić, że jeśli sprawca przedłoży choćby jeden dokument, o którym mowa w art. 297 Kodeksu karnego, wówczas może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej z tytułu wyłudzenia kredytu.

Z oszustwem kredytowym mamy również styczność, gdy w toku ubiegania się o kredyt, nastąpiła zmiana w sytuacji materialnej potencjalnego kredytobiorcy i ten ostatni nie powiadomił o zaistniałym fakcie kredytodawcy. W ten sposób zataja swoje realne zdolności do uzyskania kredytu.

Wyłudzenie kredytu „na kogoś”

Częstym przykładem wyłudzenia kredytu jest zaciągnięcie takiego finansowania na inną osobę. Można to zrobić np. przez Internet, składając jedynie oświadczenie o dochodach, a nie typowe zaświadczenie z miejsca zatrudnienia. Do tego dochodzi posługiwanie się np. skradzionym dowodem osobistym. Wyłudzenie kredytu „na kogoś” zwykle dotyczy niższych kwot, natomiast tworzy daleko idące konsekwencje. Sprawca, w porównaniu z klasycznym oszustwem kredytowym, nie bierze na siebie odpowiedzialności spłaty zobowiązania, a przerzuca ten obowiązek na osobę trzecią.

Co grozi za wyłudzenie kredytu?

Zgodnie z art. 297 § 1 Kodeksu karnego, za wyłudzenie kredytu grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Jeśli sprawca dobrowolnie zapobiegnie wykorzystaniu uzyskanego wsparcia finansowego lub zaspokoi roszczenia pokrzywdzonego przed wszczęciem postępowania karnego, może uniknąć kary.

Co ważne – zdarza się, że wyłudzenie kredytu motywowane jest jedynie zwiększeniem swojej zdolności kredytowej, natomiast sprawca tego przestępstwa ma zamiar regularnie regulować miesięczne raty zobowiązania. Nie jest to jednak okoliczność łagodząca. Wyłudzenie z zamiarem spłaty jest obarczone taką samą konsekwencją, jak w przypadku braku takiego zamiaru, więc grozi za nie od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.

Warto dodać, że zgodnie z art. 37a Kodeksu karnego, istnieje możliwość wymierzenia grzywny lub kary ograniczenia wolności nie niższej niż 3 miesiące zamiast kary pozbawienia wolności, jeśli tylko wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczałaby roku i zarazem sąd orzekłby środek karny, kompensacyjny albo przepadek. Jednocześnie obowiązujące przepisy dają możliwość orzeczenia jednocześnie kary pozbawienia wolności do 3 miesięcy i ograniczenia wolności do 2 lat.

Jak zostało wspomniane – kara za wyłudzenie kredytu nie jest zależna od tego, czy próba uzyskania finansowania w taki sposób okaże się skuteczna.

Kiedy bank zgłasza wyłudzenie kredytu?

Bank zgłasza wyłudzenie kredytu najczęściej w sytuacjach, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że klient złożył fałszywe dokumenty, podał nieprawdziwe informacje w procesie ubiegania się o kredyt, bądź posłużył się cudzymi danymi. Zgłoszenie może nastąpić, przy następujących okolicznościach:

1. Wykrycie fałszywych dokumentów – podczas weryfikacji bank zauważa, że zaświadczenia o dochodach, zatrudnieniu czy inne dokumenty są sfałszowane lub nieprawdziwe. Taka weryfikacja może mieć miejsce nie tylko przy udzielaniu zobowiązania finansowego, ale również okresowo, już w trakcie jego spłacania.
2. Nieprawidłowości w spłacie kredytu – gdy klient szybko zaprzestaje spłaty zobowiązania, a analiza wykazuje, że deklarowany stan majątkowy był niezgodny z prawdą.
3. Posługiwanie się cudzymi danymi – jeżeli bank odkryje, że kredyt został zaciągnięty na dane osoby trzeciej, bez jej wiedzy i zgody.
4. Zewnętrzna weryfikacja – bank uzyskuje informacje od pracodawcy lub instytucji finansowej, które wskazują na rozbieżności między danymi podanymi przez klienta a rzeczywistością.

Bank ma obowiązek zgłosić podejrzenie popełnienia przestępstwa do organów ścigania, ponieważ wyłudzenie kredytu jest przestępstwem ściganym z urzędu.

Wyłudzenie kredytu – pomoc prawna

W przypadku wyłudzenia kredytu należy jak najszybciej powiadomić bank, w którym doszło do zaciągnięcia zobowiązania na cudze dane, składając reklamację wraz z dowodami potwierdzającymi brak udziału w tej transakcji. Następnie konieczne jest zgłoszenie sprawy organom ścigania, z dokładnym opisem okoliczności i przedstawieniem dostępnych dowodów. Kluczowe jest zastrzeżenie dokumentów tożsamości, aby uniemożliwić dalsze ich wykorzystywanie. Warto również dokonać weryfikacji danych w Biurze Informacji Kredytowej (BIK) lub Krajowym Rejestrze Długów (KRD), aby sprawdzić, czy nie doszło do innych wyłudzeń. W takich sytuacjach pomoc prawnika może być nieoceniona w kontaktach z instytucjami oraz w zabezpieczeniu interesów osoby poszkodowanej.

Kompleksową pomoc prawną z tego zakresu oferuje Kancelaria Sobota Jachira. Jeśli potrzebują Państwo pełnego wsparcia w sprawach o wyłudzenie kredytu, zapraszamy do kontaktu.

biuro@sobotajachira.pl

71 737 37 22

Kancelaria prawna Wrocław Sobota Jachira